بررسی جایگاه و اهمیت داربست

ارسال نوشته به دوستان

بررسی جایگاه و اهمیت داربست

بررسی جایگاه و اهمیت داربست ایمن و استاندارد در پروژه‌های ساختمانی

بر اساس آخرین آمار حوادث ساختمانی،سقوط از ارتفاع،بزرگ‌ترین علت مرگ‌ومیر و ۳۳درصد از تمامی مرگ‌ومیرها در پروژه‌های ساختمانی را به خود اختصاص داده است و سقف و داربست،محل‌های عمده سقوط است.بخش عمده‌ای از سقوط ناشی از کار روی داربست‌های ناامن و غیراستاندارد است که مخاطراتی همچون سقوط از ارتفاع ناشی از سرخوردن،دسترسی ناامن،فقدان تجهیزات حفاظت از سقوط،صدمه به علت سقوط ابزار و مواد زاید،برق گرفتگی ناشی از تماسبا خطوط انتقال نیرو،صدمه و خراب شدن داربست‌ها در پروژه‌های ساختمانی ، این مقاله تلاش می‌کند تا ضمن ارائه تعاریفی جامع از داربستها،انواع و ملاحضات انتخاب آن‌ها و بیان مسائل مهم و مخاطات مربوطه،با ارائه یک تحقیق میدانی از وضعیت ایمنی در اغلب داربست‌های فعلی، در جهت حفظ و صیانت از نیروی کار و کاهش حوادث ساختمانی نسبت به معرفی چند نوع داربست ایمن و استاندارد اقدام و در نهایت پیشنهادهایی در جهت بهبود وضعیت کنونی داربست‌ها در پروژه‌های ساختمانی ارائه کند.

فروریختن داربست فلزی ساختمان بلندمرتبه هرمی شکل در بلوار میرداماد به مرگ زن جوان رهگذری منجر شد. این حادثه در سال‌های اخیر در بلوار میرداماد،یکی از مناطق بالای شهر تهران (منطقه۳) رخ داد. ریزش ناگهانی انبوه داربست از بالای ساختمان بر روی ۳لاین بلوار میرداماد،سبب شد کارگرانی که مشغول بکار در محل بودند محل را ترک کنند اما میله‌های داربست در لاین وسط به سر زن جوانی که در حال عبور از خیابان بود برخورد کرد و سبب شد این زن ۳۲ساله دچار ضربه مغزی شود و جان خود را از دست بدهد.

تاکنون شاهد حوادث فراوانی از این قبیل بوده‌ایم و افراد زیادی نیز جان خود را در این راه از دست داده‌اند و ضررهای مالی بی‌شماری نیز متوجه عده زیادی شده است.با توجه به عدم وجود کیفیت مناسب،کارایی و ایمنی در داربست‌های سنتی که موجب بروز ضررهای مالی و جانی بسیاری برای کاربران این محصول از جمله پیمانکاران و مهندسان ناظر شده است، لذا وقت آن رسیده که مسئولان و دست‌اندرکاران پروژه‌های ساختمانی نسبت به این مسئله توجه بیشتری داشته باشند و سعی کنند از سیستم های جدید و ایمن برای ساخت تولیدات خود استفاده کنند.

تعاریف (طبق الزامات مبحث ۱۲مقررات ملی ساختمان و قوانین کار در بخش داربست)

داربست سازه‌ای است موقت شامل یک یا چند جایگاه کار، اجزای نگه‌دارنده،اتصالات و تکیه‌گاه‌ها که در حین اجرای هرگونه عملیات ساختمانی به منظور دسترسی به بنا، حفظ و نگهداری کارگر یا مصالح در ارتفاع مورداستفاده قرار می‌گیرد.

شخص ذیصلاح کسی است که می‌تواند شرایط کاری خطرناک را شناسایی کند و مجوز و اختیارات لازم برای اقدامات اصلاحی فوری به منظور حذف این خطرات را دارد. این فرد مسئولیت اولیه برای نظارت،هدایت،نصب،برداشت و تغییر تمامی داربست‌ها را داشته و باید به مسائل زیر آگاهی کامل داشته باشد:

۲-۲-۱ باید شرایط کاربرد انواع داربست‌ها را بداند.

۲-۲-۲ قادر به شناسایی و اصلاح مخاطرات در مواجهه با کار با داربست بندی باشد.

۲-۲-۳ در زمینه ساختار انواع داربست‌های مورداستفاده،آموزش دیده باشد.

۲-۳-۱ تعیین دسترسی‌های عملی ایمن برای نصب و برداشت و استفاده از داربست.

۲-۳-۲ بازرسی داربست‌ها،قطعات و اجزای آن قبل از شروع به کار و بعد از هر حادثه‌ای که می‌تواند روی درستی قطعات داربست تأثیر بگذارد. نظارت و هدایت روی نصب داربست، برداشتن آن و تغییر محل کار.

۲-۳-۳ تعیین از سقوط افراد در هنگام نصب و برداشت داربست.

۲-۳-۴ تعیین اینکه آیا کار بر روی داربست در روزهای طوفانی و بادخیز ایمن است.

۲-۳-۵ تعیین اینکه آیا قطعات و اجزای داربست که از مواد مختلف ساخته شده است،می‌تواند با همدیگر مورداستفاده قرار گیرد.

۲-۳-۶ شناسایی علل قطعات معیوب داربست و اصلاح مخاطرات آن

۲-۳-۷ بازرسی طناب‌های مورداستفاده در داربست‌های معلق و شناسایی نواقص آن.

۲-۳-۸ بازرسی طناب‌ها و ریسمان‌های مصنوعی مورداستفاده برای گاردریل های میانی یا بالایی داربست.

۲-۳-۹ انتخاب، هدایت و آموزش افرادی که داربست را نصب می‌کنند و بر می‌دارند و محل آن را تغییر می‌دهند.

۲-۳-۱۰ آموزش کارگران در زمینه نصب، برداشتن داربست،حرکت دادن،کار کردن،تعمیر کردن ، نگهداری یا باز‌رسی داربست برای شناسایی مخاطرات کاری مربوطه.

۳-۱-۱ داربست‌های معلق

۳-۱-۲ داربست‌های حمایت‌شده

۳-۱-۳ داربست‌های مخصوص و دیگر داربست‌ها

۳-۲-۱ صفحاتی از جنس چوب یا فلز که داربست روی آن قرار می‌گیرد ( Base and Sole Plate)

۳-۲-۲ لوله عمودی که روی بیس پلیت قرار می‌گیرد (Pol or Standard)

۳-۲-۳ تخته‌هایی که در داربست مورداستفاده قرار می‌گیرد (Plank)

۳-۲-۵ انواع بست ها (Coupler)

۳-۲-۶ اتصال بین لوله (Sleeve)

۳-۲-۷ حفاظ‌ها (Guards)

۳-۲-۸ تابلوی وضعیت ایمنی داربست (Scafftag)

۳-۲-۹ قرنیز (Teo board)

۳-۲-۱۰ نردبان (Ladder)

۳-۲-۱۱ مهار (Brace)

۳-۲-۱۲ لوله افقی که از خم شدن استاندارد جلوگیری می‌کند (Ladger)

۳-۲-۱۳ لوله‌ای که استاندارد بیرونی را به استاندارد درونی متصل می‌کند (Transom)

۴-۱-۱ سقوط از ارتفاع ناشی از سرخوردن،دسترسی ناایمن،فقدان تجهیزات حفاظت از سقوط

۴-۱-۲ صدمه به واسطه سقوط ابزار، تجهیزات و مواد زائد

۴-۱-۳ برق‌گرفتگی ناشی از برخورد و تماس با خطوط انتقال نیرو و برق

۴-۱-۴ صدمه دیدن و خراب شدن داربست به واسطه عدم تعادل یا بارگذاری بیش از حد.

۴-۱-۵ تخته گذاری ناایمن و بد

از ۱۵ تا ۲۰ درصد آسیب‌های ناشی از داربست شامل نصب و برداشت داربست است.معمول‌ترین مسئله،نقص فراهم کردن سکوی کاری مناسب برای کارگر در موقع نصب و برپایی داربست است.مسئله بعدی شامل اجزای داربست نظیر اتصالات است.این نقص، موجب عدم ثبات داربست یا بی‌ثباتی داربست می‌شود. شاید این نقص موجب واژگونی یا فروریختن داربست نشود اما منجر به آن می‌شود که داربست نوسان و حرکت کند این مورد،بیشتر زمانی رخ می‌دهد که فقط یک یا دو تخته روی سکوی کار باشد یا اینکه میله‌های حفاظتی وجود نداشته باشد و در طی نصب و برداشت داربست این مسئله عادی است.

تقریباً ۱۵ درصد از آسیب‌های ناشی از داربست زمانی رخ می‌دهد مه کارگران در حال بالا رفتن و پایین آمدن از داربست هستند. بالا رفتن و پایین آمدن از چهار چوبه داربست امری شایع بوده اما پیامد ناخوشایند آن آسیب‌های فراوان و مرگ‌ومیر است. با رفتن و پایین آمدن از تیرک‌های مهار داربست علت بعدی حوادث است.برای غلبه بر این مسئله باید نردبان‌های مناسب فراهم کرد.

بیشتر آسیب‌ها شامل مسائلی در ارتباط با تخته‌ها است. اگر تخته‌های داربست،به خوبی با طناب یا تسمه بسته نشود یا ایمن باشد به‌آسانی لیز خورده و سبب آسیب‌های جدی می‌شود. همچنین اگر تخته‌های داربست در شرایط نامناسب نگهداری شود یا اضافه‌بار بیش از ظرفیت روی آن‌ها قرار گیرد، شکسته می‌شود. بنابراین استفاده از درجه درست الوار و بازرسی تخته‌ها قبل از نصب بسیار مهم است. مسئله شایع دیگر،آویزان بودن بیش‌ازاندازه یا کمتر از اندازه داربست روی تکیه گاه‌هایش است. آویزان بودن بیش از حد تخته موقعی که کارگر روی بخشی از آن آویزان ایستاده است،سبب می‌شود که تخته به سمت بالا بیاید و واژگون شود.ولی آویزان بودن بیش از حد منجر به لغزش و سرخوردن تخته روی تکیه‌گاه می‌شود.

بارگذاری بیش از حد سبب خمش بیش‌ازاندازه تخته‌ها شده و مش تواند منجر به خراب شدن و شکسته شدن تخته‌ها شود.بارگذاری بیش از حد،اغلب در کارهای سنگ‌کاری و بنایی رخ می‌دهد که وزن این مواد نمی‌تواند ۱۵۰۰کیلوگرم روی تخته‌ها تجاوز کند. اگر مواد روی سکوی داربست به‌طور آویزان رها شود،می‌تواند سبب عدم توازن و تعادل روی داربست شده و در نهایت منجر به واژگون شدن داربست شود.

این موقعیت نه تنها در مرحله نصب و برداشت داربست منجر به آسیب می‌شود بلکه موقع استفاده داربست نیز آسیب و حادثه ایجاد می‌کند. طبق قوانین همه سکوها بایستی حداقل۴۵سانتی متر یا ۱۸ اینچ پهنا داشته باشد.

سکوهایی بدون میله‌های حفاظ،مشکل جدی ایمنی در طرح‌های ساخت است.میله‌های حفاظ نه تنها برای سکوهای بلند اقدام پیشگیرانه حفاظت از سقوط به شمار می رود بلکه برای سکوهای کم ارتفاع هم مهم است.بیش از یک سوم موارد سقوط ناشی از داربست‌ها بر روی سکوهایی با ارتفاع کمتر از ۳متر است.بنابراین،میله‌های حفاظ در طی استفاده معمولی برای تمامی سکوهای کاری بیش از ۵/۱متر ارتفاع توصیه می‌شود.میله‌های حفاظ برای تمامی سکوهای کاری باید متشکل از میله بالایی،میله میانی و پا خور باشد.

نقص استفاده از تمام قطعات و اجزای درست داربست از مشکلات جدی ایمنی است. در داربست بندی تمام موارد نظیر صفحات پایه داربست،مهار بندها یا پشت بندها یا بست ها و وسایل ایمن کننده مناسب باید درست و کامل نصب شود و تضمین کند که داربست ایمن است.

داربست‌ها اغلب اوقات با خطوط الکتریکی بالای سر تماس ایجاد می‌کند .ولی اگر چنین چیزی اتفاق بیفتد تقریباً نتیجه آن همیشه مرگ‌ومیر است.نقص در نگه‌داشتن فواصل ایمن از خطوط انتقال برق بالای سر در هنگام حرکت کردن روی داربست،مشکلی جدی است.قبل از تلاش برای حرکت روی نوحی باز خارجی داربست،برای تضمین اینکه سیم‌های بالای سر د نزدیکی نیست باید به خوبی بررسی و وارسی شود. در برخی موقعیت‌ها برای تضمین اینکه فواصل ایمن موردنیاز از خطوط برق وجود دارد،برداشتن جزئی داربست ضروری است.حداقل فواصل ایمن در جدول۱ فهرست شده است.

بلند کردن اجزای داربست توسط لیفتراک یا وسایل مکانیکی دیگر مستلزم برنامه‌ریزی دقیق است و باید از مجاورت و نزدیکی با خطوط انتقال نیرو اجتناب شد کارگران حمل‌کننده مواد یا تجهیزات روی سکوی داربست باید مراقب تماس الکتریکی باشند.

حرکت دادن داربست با کارگر روی سکوی کار می‌تواند خطرناک باشد.هر جا که برای پایین آمدن کارگران مشکل است و داربست بیش از ۳متر ارتفاع دارد،هر کارگر باید با یراق و طناب کوتاه در کل بدن بسته شود.طناب نجات باید به نقطه مناسب وصل شود.

مراحل ساخت فونداسیون سازه های اسکلت فلزی

ملاحظات انتخاب داربست

استفاده ایمن و مناسب از داربست به انتخاب سیستم درست برای کار موردنظر بستگی دارد.اگر مشخصات اساسی داربست برای کارفرما نامناسب باشد یا تمامی قطعات یا اجزای ضروری در دسترس نباشد،می‌تواند منجر به حوادثی شود. انتخاب درست داربست و اجزای مرتبط با آن مستلزم دانش اساسی درباره شرایط محل و کار موردنظر است. این ملاحظات شامل موارد زیر است:

۵-۱ وزن کارگر، ابزارآلات،مواد و تجهیزات حمل شده روی داربست

۵-۲ شرایط کار؛ برای مثال داخل،خارج،کف‌های سیمانی،نوع و شرایط دیوار،دسترسی به تجهیزات،تغییرات ارتفاع

۵-۳ ارتفاع یا ارتفاع‌هایی که در آن داربست نصب می‌شود.

۵-۴ نوع کاری که قرار است روی داربست انجام گیرد نظیر کارهای بنایی،سند بلاست،نقاشی،فلزکاری،تأسیسات مکانیکی نصب سقف کاذب یا معلق

۵-۵ مدت کار

۵-۶ تجربه ناظر و کارکنان با انواع داربست‌های موجود

۵-۷ شرایط آب و هوایی پیش‌بینی‌شده

۵-۸ نردبان یا وسایل دسترسی به سکوی کار

۵-۹ موانع

۵-۱۰ ساختار ساختمان یا سازه در حال انجام کار

۵-۱۱ مشکلات نصب و برداشت نظیر حفاظت از سقوط فرد داربست بند یا نصاب

۵-۱۲ استفاده تجهیزات مکانیکی برای کمک به نصب داربست

۵-۱۳ شرایط پیاده‌روی محوطه داربست

نتیجه‌گیری و پیشنهادها

با توجه به این شرایط و کاربردها روزافزون داربست‌ها در پروژه‌ای ساختمانی،در جهت حفظ و صیانت از نیروی کار و کاهش حوادث ساختمانی بسیار ضروری است که نسبت به بررسی علل شرایط ناایمن و غیراستاندارد داربست‌های مورداستفاده کنونی و ایمن‌سازی و استاندارد کردن آن‌ها اقداماتی مؤثر و کار شناسه صورت گیرد.همچنین در این تحقیق مسائل و پیشنهادهای زیر مطرح می‌شود:

۷-۱ ازآنجاکه بیش‌ترین حوادث ساختمانی مربوط به عدم ایمنی و استاندارد نبودن داربست‌ها است،ضمن در اولویت قرار گرفتن این موضوع در جلسات مشترک کارشناسی مابین نظام مهندسی ساختمان، شهرداری‌ها و سازمان ملی استاندارد، با دعوت از کارشناسان این حوزه و همچنین تولیدکنندگان داربست‌های نوین،ایمن و استاندارد،نسبت به بررسی آخرین وضعیت داربست‌های موجود پرداخته و در خصوص بروز کردن چک لیست های ایمنی و استاندارد تولید،نصب و استفاده از داربست‌ها اقدام شود.

۷-۲ با استفاده از چک لیست های بروز شده مورداشاره و به منظور آسیب‌شناسی وضعیت موجود استفاده از داربست‌ها،نسبت به انجام بازرسی‌ها یا تحقیقات منظم میدانی از پروژه‌ها به تفکیک هر منطقه از شهرهای کشور اقدام شود.

۷-۳ با استفاده از چک لیست های بروز شده مورداشاره و پس از توجیهات لازم مهندسان مجری و ناظر،ضمن اضافه کردن کنترل چک لیست ها به شرح خدمات آن‌ها،الزامات لازم در این خصوص انجام شود.

داربست فراز اندیشان با هدف مرجعیت داربست در تلاش است تا نیاز‌های این حوزه را برطرف کند. امیدواریم که رسانه‌ها با معرفی فراز اندیشان ما را در این امر مهم یاری کنند.

برای اطلاعات بیشتر و سفارش به وبسایت داربست فراز اندیشان مراجعه کنید.